Maria Curie-Skłodowska, Ignacy Mościcki i kilka innych ważnych postaci zasłużonych dla polskiej nauki, a także widoki znanych obiektów – to wszystko znajdziemy na muralu przy ul. Chmielewskiego. Mural powstał z okazji 100-lecia odzyskania niepodległości przez Polskę i 70-lecia zakładu, z inicjatywy Fundacji Polskich Wartości oraz Polskiej Spółki Gazownictwa sp. z o. o. – Oddział Gazowniczy w Szczecinie.
Ma on na celu upamiętnienie wybitnych polskich naukowców, wynalazców i organizatorów życia gospodarczego, których to osiągnięcia są znane nie tylko w kraju, ale także na całym świecie. Autorem projektu jest F-Studio.
Stefan Władysław Bryła
Polski inżynier budowlany, pionier spawalnictwa i konstrukcji spawanych, polityk lwowskiej chadecji i poseł na Sejm II RP.
Zaprojektował m.in. kompleks budynków Muzeum Narodowego, Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie, halę Fabryki Parowozów w Warszawie (1922)[18],
budynek Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń Wzajemnych w Warszawie na rogu ul. Kopernika 36-40 i ul. Sewerynów; wysokości 9 kondygnacji i pierwszy na świecie drogowy spawany most na rzece Słudwi w Maurzycach.
Jan Szczepanik
Polski nauczyciel, wynalazca zwany polskim i austriackim Edisonem, czy galicyjskim geniuszem. Jest autorem ponad 50 wynalazków i kilkuset opatentowanych pomysłów technicznych z dziedziny fotografii barwnej, tkactwa czy telewizji.
Wynalazł m.in urządzenie do przesyłania na odległość ruchomego obrazu kolorowego wraz z dźwiękiem, protoplastę dzisiejszej telewizji tzw. telektroskop, fotometr – urządzenie do pomiaru jasności, oraz system barwnego filmu. Kluczowym wynalazkiem była kamizelka kuloodporna wykonany z jedwabnej tkaniny z cienkimi blachami stalowymi.
Ignacy Mościcki
Wynalazek ten przyniósł Szczepanikowi sławę, ponieważ obronił przed śmiercią w zamachu króla hiszpańskiego Alfonsa XIII, który w dowód wdzięczności udekorował Szczepanika wysokim odznaczeniem państwowym – Orderem Izabeli Katolickiej w 1902.
Polski chemik, polityk, w latach 1926–1939 prezydent Rzeczypospolitej Polskiej. Naukowiec, wynalazca, budowniczy polskiego przemysłu chemicznego.
W latach 1928–1930 był budowniczym Państwowych Zakładów Związków Azotowych w Tarnowie. Dzielnicę na jego cześć nazwano Mościcami.
Był też autorem ponad 60 prac naukowych i ponad 40 patentów polskich i zagranicznych, a po wyborze na prezydenta RP użytkowanie prawa do swych patentów nieodpłatnie przekazał państwu polskiemu.
Doktor honoris causa 17 uczelni, m.in. Politechniki Lwowskiej, Politechniki Warszawskiej (dwukrotnie), Sorbony, Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Wileńskiego, uniwersytetów w Dorpacie i Fryburgu; profesor honorowy obu polskich politechnik.
Stanisław Pilat
Polski chemik, kierownik Katedry Technologii Nafty i Gazów Ziemnych Politechniki Lwowskiej, radca Izby Przemysłowo-Handlowej we Lwowie w 1935 roku.
Na początku listopada 1918 roku staje na czele Komisji Likwidacyjnej, mającej na celu reorganizację przemysłu naftowego w odrodzonej Polsce, w ramach działania Komisji jeździ do ośrodków naftowych w Trzebini, Czechowicach, Jaśle, Jedliczu, Gorlicach.
Od 1922 roku profesor na Katedrze technologii ropy naftowej i gazu ziemnego Politechniki Lwowskiej. Prace Pilata dotyczyły składników ropy naftowej, olejów smarowych, składu benzyn, metod podnoszenia ich liczb oktanowych, katalitycznego procesu uwodornienia węglowodorów gazowych i polimeryzacji alkenów w celu otrzymania benzyny syntetycznej.
Został uhonorowany w zbiorowym upamiętnieniu chemików polskich na grobowcu prof. dr. Wandy Polaczkowej i Heleny Czarnodolowej (wdów po chemikach) na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie; pod głównym napisem Tu umarli żyją umieszczono dedykację o treści: Oto mogiła chemików, których prochy w latach 1939-45 rozsiane zostały przez wroga nie znalazły miejsca w polskiej ciszy cmentarnej.
Maria Salomea Skłodowska-Curie
Fizyczka i chemiczka, dwukrotna laureatka Nagrody Nobla (1903 i 1911). W 1891 podjęła studia na Sorbonie; następnie rozwinęła tam swoją karierę naukową.
Była prekursorką nowej gałęzi chemii – radiochemii. Do jej dokonań należą: rozwinięcie teorii promieniotwórczości, technik rozdzielania izotopów promieniotwórczych oraz odkrycie dwóch nowych pierwiastków – radu i polonu. Z jej inicjatywy prowadzono także badania nad leczeniem raka za pomocą promieniotwórczości.
Nagrodą Nobla została wyróżniona po raz pierwszy w 1903 – z fizyki, wraz z mężem Pierre’em Curie i z Henrim Becquerelem, za badania nad odkrytym przez Becquerela zjawiskiem promieniotwórczości. Po raz drugi została nagrodzona w 1911 – z chemii za odkrycie polonu i radu, wydzielenie czystego radu i badanie właściwości chemicznych pierwiastków promieniotwórczych.
Maria Skłodowska-Curie to pierwsza kobieta, która spoczęła w paryskim Panteonie w dowód uznania zasług naukowych.
Zygmunt Puławski
Polski pilot i inżynier, konstruktor lotniczy, twórca serii polskich myśliwców. Opracował nowe rozwiązania w lotnictwie, m.in. podwozie nożycowe oraz oryginalny układ skrzydeł nazwany płatem Puławskiego.
Opracowany przez niego projekt samolotu w 1924 roku uzyskał nagrodę w konkursie Ministerstwa Spraw Wojskowych. Odbył służbę wojskową w lotnictwie, kończąc Szkołę Pilotów w Bydgoszczy, jednak nigdy nie był dobrym pilotem.
Od roku 1927 pracował jako główny konstruktor w Centralnych Warsztatach Lotniczych w Warszawie, przekształconych następnie w PZL. Na zlecenie polskich władz wojskowych skonstruował nowoczesny samolot myśliwski PZL P.1 – metalowy górnopłat z silnikiem rzędowym chłodzonym cieczą, w którym zastosował skrzydło pocienione przy kadłubie i załamane w formie skrzydła mewy, pozwalające na bardzo dobrą widoczność z miejsca pilota, lżejsze i wytrzymalsze, a nazwane później „polskim płatem” lub płatem Puławskiego.
Drugim nowatorskim rozwiązaniem było zastosowanie tzw. podwozia nożycowego, w którym amortyzatory były ukryte w kadłubie, co pozwalało na zmniejszenie oporu aerodynamicznego. Na przełomie 1930 i 1931 Puławski zaprojektował kolejny z linii swoich myśliwców (PZL P.8), powracając do preferowanego przez siebie silnika rzędowego. Mimo bardzo dobrych osiągów, nie wszedł on do produkcji, gdyż polskie władze lotnicze wybrały dla myśliwców silniki gwiazdowe. Jeszcze w 1930 roku zlecono Puławskiemu dalsze rozwiniecie P.6 z silnikiem większej mocy. Rozpoczął on wówczas prace nad samolotem PZL P.11.
Zmarł śmiercią tragiczną 21 marca 1931 roku w katastrofie samolotu amfibii PZL.12 własnej konstrukcji. Po śmierci Puławskiego projekt PZL P.11 został ukończony i zmodyfikowany przez Wsiewołoda Jakimiuka, stając się polskim podstawowym myśliwcem drugiej połowy lat 30., lecz nie doczekał się nowszych następców.
Po śmierci Puławskiego projekt PZL P.11 został ukończony i zmodyfikowany przez Wsiewołoda Jakimiuka, stając się polskim podstawowym myśliwcem drugiej połowy lat 30., lecz nie doczekał się nowszych następców. Na bazie serii myśliwców Puławskiego opracowano także eksportowy model PZL P.24, o takim samym układzie konstrukcyjnym i lepszych osiągach.
Mieczysław Grzegorz Bekker
Polski inżynier i naukowiec. Absolwent wydziału mechanicznego Politechniki Warszawskiej, gdzie następnie został zatrudniony w Instytucie Badań Inżynierii i prowadził badania, zajmował się próbami laboratoryjnymi oraz terenowymi nowych pojazdów przeznaczonych na potrzeby Wojska Polskiego.
Pracował także w Wojskowym Instytucie Badań Inżynierii (WIBI) w Warszawie. W roku 1934 po reorganizacji instytutu otrzymał dwuletni przydział do Dowództwa Broni Pancernej.
W latach 1936-39 był równolegle wykładowcą w Studium Wojskowym Politechniki Warszawskiej, na którym stworzył Laboratorium Pojazdów Specjalnych. Od 1937 prowadził wykłady z części maszyn w warszawskiej Szkole Inżynierii Wojskowej.
Opracował i wykładał podstawy teorii współpracy koła lub gąsienicy z mało zwięzłym podłożem, która po 30 latach została określona nową dziedziną mechaniki o nazwie terramechanika. Po wojnie przeniósł się do Kanady, gdzie pracował w Biurze Badań Broni Pancernej, podlegającym kanadyjskiemu Ministerstwu Zaopatrzenia.
Współpracował z instytucjami wojskowymi USA i Kanady jako doradca i rzeczoznawca. Był autorem trzech fundamentalnych prac w dziedzinie teorii pojazdów terenowych: „Theory of land locomotion” (1956), „Off-the-road locomotion” (1960) i „Introduction to terrain vehicle” (1969), w których przedstawił nowoczesną teorię ruchu pojazdów terenowych.
Eugeniusz Felicjan Kwiatkowski
Polski chemik, wicepremier, minister przemysłu i handlu (1926–1930), minister skarbu (1935–1939) II Rzeczypospolitej. Zainicjował budowę portu i miasta w Gdyni. Znacznie przyczynił się do powstania Stalowej Woli.
Wniósł wielki wkład w rozwój polskiego przemysłu chemicznego: zakładów azotowych w Chorzowie i Tarnowie. W czasie I wojny światowej walczył w Legionie Wschodnim, następnie w Legionach Polskich oraz zajmował się pracą konspiracyjną w Polskiej Organizacji Wojskowej.
W okresie wojny polsko-bolszewickiej pracował w sekcji chemicznej Głównego Urzędu Zaopatrzenia Armii przy Ministerstwie Spraw Wojskowych. W 1921 wystąpił z wojska w stopniu porucznika.
Jeszcze w trakcie I wojny światowej pełnił funkcję zastępcy dyrektora Gazowni Lubelskiej. Następnie, jako docent, wykładał chemię węgla kamiennego i gazu na Politechnice Warszawskiej. Jako inżynier chemik, podjął w 1921 pracę na stanowisku dyrektora technicznego w Państwowej Fabryce Związków Azotowych w Chorzowie, której dyrektorem naczelnym zakładu był wówczas Ignacy Mościcki. W ciągu czterech lat doprowadził do rozkwitu fabryki, uprzednio pozbawionej przez Niemców dokumentacji i personelu technicznego.
W latach 1924-1926 był prezesem Polskiego Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Województwa Śląskiego, którego członkowsko honorowe otrzymał w roku 1928. Po przewrocie majowym (1926) prezydent RP Ignacy Mościcki zarekomendował go na stanowisko ministra przemysłu i handlu w drugim rządzie Kazimierza Bartla, które to stanowisko piastował w latach 1926–1930.
Od października 1935 do 30 września 1939 Eugeniusz Kwiatkowski pełnił funkcję wicepremiera i ministra skarbu w rządach: Mariana Zyndram-Kościałkowskiego i Felicjana Sławoja Składkowskiego. Jego politycznym protektorem był prezydent Mościcki.
Eugeniusz Kwiatkowski w Gdyni jest traktowany jako jedna z bardziej zasłużonych postaci dla rozwoju miasta. Dzięki niemu budowa gdyńskiego portu, która początkowo prowadzona była dość ospale, w roku 1926 ruszyła w błyskawicznym tempie. Dzięki niemu Gdynia stała się dla międzywojennej Polski oknem na świat.
Poza budową portu przyczynił się do powstania polskiej floty handlowej, uwalniając Polskę od opłacania obcych armatorów. Jednocześnie z jego inicjatywy powstała Dalekomorska Flota Rybacka.
Stefan Drzewiecki
Polski inżynier, wynalazca, pionier żeglugi podwodnej i lotnictwa. Był pierwszym naukowcem , który stwierdził, że możliwy jest lot maszyny cięższej od powietrza. Miał to być według niego płatowiec poruszający się z odpowiednią prędkością i tworzący z kierunkiem ruchu kąt natarcia.
Wynalazca nie ograniczał się wyłącznie do prac teoretycznych. W 1909 roku zaprezentował model prototypu płatowca „Canard”, który wyposażył w tylne śmigło i – co było zabiegiem prekursorskim – samoczynne urządzenia stabilizacyjne. W 1913 powstał aeroplan „Drzewiecki”, na którym wypróbowano jego rozwiązania.
Z inicjatywy Drzewieckiego wybudowano pierwszy we Francji tunel aerodynamiczny. W 1929 roku otrzymał tytuł Honorowego Członka polskiej organizacji Ligi Obrony Powietrznej Państwa.
Inne wynalazki Drzewieckiego to m.in: kilometromierz dla pojazdów konnych (1867), automatyczny sprzęg do wagonów, rejestrator prędkości pociągów, śmigło o łopatkach nastawnych czy samolot z samoczynnym urządzeniem stabilizującym.
Tadeusz Sendzimir
Polski inżynier i wynalazca zwany „Edisonem metalurgii”. Najbardziej znany z trzech wynalazków: metody ciągłego cynkowania ogniowego (znanej współcześnie jako proces Sendzimira), linii produkcyjnej do ciągłego walcowania blachy na zimno oraz tzw. walcarki planetarnej.
Wynalazek spotkał się z olbrzymim zainteresowaniem za granicą. W 1935 roku walcownię i cynkownię pomysłu Sendzimira zakupiła francuska Fabrique de Fer de Maubeuge, instalując ją we francuskim mieście Louvroil. Podobnego zakupu dokonała inna francuska firma Chatillon Commentry oraz angielska firma John Summers. W 1938 roku kolejną licencję zakupiła amerykańska firma Armco Steel, piąta na świecie potęga przemysłu stalowego.
Po II wojnie pozostał na emigracji, gdzie nadal prowadził swą firmę specjalizującą się w projektowaniu maszyn do obróbki metalu. Był posiadaczem 120 patentów w górnictwie i metalurgii, z czego 73 w USA. Należał do znanych inżynierów polskiej emigracji.
We wczesnych latach 80. ponad 90% światowej stali nierdzewnej przechodziło przez proces Sendzimira. W Stanach Zjednoczonych Sędzimir zrealizował swój trzeci najbardziej znany wynalazek, tzw. walcownię planetarną, umożliwiającą walcowanie na gorąco. Uproszczało to znacznie dotychczasową technikę walcowania. Pomysł został uznany za rewolucyjny i doczekał się szeregu wdrożeń w fabrykach amerykańskich, angielskich, szwedzkich, kanadyjskich i japońskich.
W początkowych czasach komunizmu jego nazwisko nie było jednak wymieniane w polskich encyklopediach pomimo wielu zasług oraz międzynarodowych sukcesów wielu jego wynalazków.
Józef Kosacki
Naukowiec, wynalazca, inżynier, porucznik saperów Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie podczas II wojny światowej. Wynalazł ręczny wykrywacz min, co było istotnym wkładem w zwycięstwo aliantów.
Pracował w Państwowym Instytucie Telekomunikacji jako Kierownik Działu Wzmacniaków, a po reorganizacji w Przemysłowym Instytucie Telekomunikacyjnym na stanowisku Kierownika Zakładu Transmisji Przewodowej. W 1955 uzyskał stopień naukowy docenta.
Od 1956 do przejścia na emeryturę (w 1976 r.) pracował w Instytucie Badań Jądrowych (początkowo w Warszawie, następnie w Świerku koło Otwocka) na stanowisku Kierownika Działu Elektroniki. Kierował tam podówczas bardzo nowatorskimi pracami m.in. nad wielokanałowymi analizatorami amplitudy i czasu. Od 1957 roku został jednocześnie powołany na stanowisko kierownika Katedry Urządzeń Łączności Przewodowej Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie.
W styczniu 1964 uchwałą Rady Państwa został powołany na stanowisko profesora nadzwyczajnego w Wojskowej Akademii Technicznej.
Po przejściu na emeryturę odnalazł więcej wolnego czasu, który mógł poświęcić rodzinie oraz swojemu hobby: filatelistyce, był aktywnym działaczem Polskiego Związku Filatelistów. Zmarł po długiej, ciężkiej chorobie w dniu 26 kwietnia 1990 roku. Został pochowany z pełnymi honorami wojskowymi na Cmentarzu Bródnowskim w Warszawie.
O autorze:
